Санктпетербургийн их сургууль
Дорно дахины хүрээлэн, монголч эрдэмтэн,
дэд доктор М.П.Петрова
Монголын орчин үеийн уянгын уран зохиолын үндэсний онцлог байдлын нэг илрэл нь эхийн тухай шүлгүүд өргөн дэлгэрсэн байдаг явдал юм. Энэ сэдэв нь уламжлалаа даган Монголын эртний утга зохиол, аман зохиолоос орчин үеийн яруу найрагт ч шингэн оржээ. Эхийгээ өрөвдөн хайрлах, хайр сэтгэл бол Монголчуудын үндэсний нэг түгээмэл шинж юм.
... Монголын яруу найрагчид үр хүүхдээ гэсэн эхийн сэтгэл, ээжийгээ гэсэн хүүхдийн сэтгэлийг дүрслэн үзүүлэхийн тулд Монголын утга зохиол, аман зохиолд уламжлагдан хэрэглэгдэж ирсэн ингэн тэмээ, ботгоны дүр байдлыг олонтаа хэрэглэсэн байдаг. Энэ дүрслэлийг яруу найрагч Ц.Түмэнбаяр ашиглажээ.
... Царцаа ч ангам говийн хуурай салхийг залгилж
Цариг цагаан ботго мөгөөрсөө хаттал уйлна.
Тогооны нэрмэл гэмээр гашуун хар нулимсанд
Тормогор нүд нь живэн холын уулс бүрэлзэнэ
Эхээсээ хагацсан ботго энэрэл эрэн энэлэхдээ
Элс сайран дээгүүр тавгаа хорстол таваргана
Өнчин ганц зүрхний шарх сэдрээн буйлж
Өр нимгэн сэтгэлийг шаналлаар зүсэн тэшүүлнэ.
Хүү ээжээсээ хагацан үлдэх цаг ирж, эх нь өөд болж, хүүгийнхээ амьдралын замыг гийгүүлэх гэж од болон хувирч байна. Үүгээрээ Түмэнбаяр амилуулан дүрслэх аргийг ашиглажээ.
... Цагийн эргэлтээр ээж нь мөнх бусыг үзлээ ч
Цаглашгүй хайр минь үрээ л гэсэн үлдэнэ
Газар тэнгэрийн хязгаарт ээж нь үрээ харах гэж
Гал халуун хайраар цолмон болж мандана... хэмээн дүрсэлсэн байна. ... Эдгээр шүлэг нь хэв маягаараа ихэвчлэн баяр хөөртэй, уламжлалт дүрслэл харьцуулал, чимэг зүйрлэл элбэгтэй байдаг. Эхийн тухай шүлэгт монголчуудын үндэсний онцлог шинж байдал түгээмэл тусгагдсан байдаг нь дээрх шүлгээс харагдаж байна.
Орчуулсан Ч.Лхагва