Аянч шувуудын зурагтай эрээн дугтуй задлахуйд оюутан цагийн найз Дмитро Чередниченко : “ти вже щось став забувати про Киев .Так ?” / чи Киевийн тухай нэг л мартагнаад байна аа даа . Тийм үү ?/ хэмээн зэмлэжээ.
Үгүй л дээ , Дима… би тэр лусын дагина шиг гоо хот, үзэсгэлэнт Днепр , мөнх ногоон Канев , зулзаган хунгуудын бүжиг Шевченкогийн бульвар , үлгэрийн сайхан Межиречийн шөнийг яахан мартана.
Дима намайг төрөлх тосгондоо аваачиж, ээж аавдаа золгуулна гэж дандаа ярих боловч нэг л амжилдахгүй байсаар нэлээд хугацаа өнгөрсөн юм. Тэгснээр диплом хамгаалсаны маргааш хөлсний тэргээр довтолгон ирж , “манай тосгонд эртний хүний урц олджээ. Маш ховор зүйлс… явъя , явъя” хэмээн яаруулж сэтгэл ихэд хөдөлснийг нь үзээд , өчүүхэн салхинд тасчих шахан дэрвэж байдаг дарцаг шиг сүржигнүүр хүн бишийг нь нэгэнт мэдэх тул би даруй зөвшөөрч хөдөлцгөөв.
Рось, Росава хоёр голын бэлчир дээрх Межиречь тосгон бурхадын орон шиг байлаа. Автобусны буудал дээр цэцэг барьсан охид гармошка хөгжимтэй харцуул , гоёж гоодсон олон хүмүүс байхыг үзээд хурим тойн ёслол болж байгаа юм болов уу гэсэн шүү юм бодож буутал гэнэт надад цэцэг гардуулж гайхахдаа ангайсан амаа хамхиж амжаагүй байтал бүдүүн улаан авгай нэгэн гол шиг охины хамт хүрч ирээд хоёр талаас сугадан гэрийн зүг хөдөлж нөгөө хурим тойн хүмүүс биднийг дагалдан , гармошка хөгжмийн гэр дээр гарсан шиг цовоо аялгуу…
чужа хата такая,
яшко свекруха лихая,лихая / харийн гэр тиймхэндээ ,хадмын зан муухааяа, муухааяа/ хэмээн чихнээ хадах нь ичиглэн дооглож байгаа юм шиг санагдахад , хайр хүндлэл үзэж сураагүй эрмэг залуугийн сэтгэлээр ийм янзын юм зохион байгуулсанд нь Димад гомдох шиг болж билээ.
Дима сурвалжлагч мэт урд хойно гаран гүйж тэр энэтэй танилцуулах бөгөөд зүүн талаас сугадан яваа бүдүүн улаан авгай ээж нь ажээ. Гэрт хүрэлцэн очвол хата хэмээх намхан цагаан байшингийн хатаж амжаагүй шохой,шинэчлэн дэвссэн сүрэл сэлт ямар нэг баяр ёслолд хэргээр бэлдсэнийг нь гэрчилж байлаа. Оронгуут дээш урин суулгаж учиргүй их будаалга болов. Би эвийг нь олж Димагаас хүн хар андуураад байгаа юм биш үү хэмээн сэм асуувал тэрбээр учиргүй инээж “Манай тосгонд Батхаанаас хойш монгол хүн ирээгүй , чи бол шинэ монголын анхны зочин тул энэ зэргийн хүндлэл багадна” гээд сэтгэл дүүрэн сууж байлаа.
Тэгж хэлэхэд нь би гэнэт ухаан авч “Аа энэ чинь нээрээ намайг инженер болчихлоо ч гэж хүндэлж байгаа нь бус , монгол хүнийх нь хувьд л хүндэлж байгаа ют байна шүү” гэж бодонгуут халамцаж байсан архи гараад тэрхэн мөчид буурь суугаад явчих шиг болж билээ.
Шөнө дөлөөр найр өндөрлөж тосгоны хөгжимчид , дуучид, ер монгол хүн үзэхээр ирсэн гийчдийг гаргаж өгөхөөр салхинд гарцгаавал саргүй шөнө тул оддын гэгээ хурц, эрүүл хээрийн салхинд үхрийн баас, цэцэг жимсний үнэр , хашаанд тарьсан сонгино , нойтон тахианы үнэр холилдон украйн тосгоны өвөрмөц үнэр болон ханхийнэ.
Дима цэцэрлэг рүүгээ намайг дагуулж орох гэвэл аав нь :маргааш орох юм биш үү хүүхээд… хар чийг буучихсан, өмднийх нь шуумгийг норгочихно… гэв. Би “зүгээр лавсан даавууны индүү гарах биш” гэж алиалан хэлбэл тэнд байсан хүмүүс хөхрөлдөн

У меня тоже лавсановые
У меня теж такий гэлцэн орос украйнаар шуугилдаж цөм цэцэрлэгт орцгоов.

Дима газар шүүрэн атга гүзээлзгэнэ авчирч , дээш цоройн жимс таслан дайлах бөгөөд , шүдэнз зурвал тэнгэрийн хилэн хар дэвсгэр , асад анвилзах оддын наана , бэлцгэр ногоон навчсын дунд интоорын ув улаан жимс ёүлд модны чимэг шиг нэвт гэрэлтэн байх нь үлгэрийн юм шиг , навчин дээр буусан шүүдэр толгой дээр хаяа унаж , найрнаас гарсан охид хөтлөлдөн :
Садок вишневый коло хати
Хрущи над вишнями гудуть,…
Спивають идучи дивчата,
А матери вечерять ждуть,… хэмээн дуулах бөгөөд тэртээ хашааны буланд гармошка хөгжим өнчин ботго шиг буйлна.
Яаж мартахав дээ Дима минь…

Улаанбаатар хот . 1972 он.